lunes, 21 de noviembre de 2016

BILAKAERA

EUSKAL PILOTARI EMAKUMEEN HISTORIA

Antzinatik jokatu da pilotan, hainbat jokamoldetan, munduan barrena, eta jokoak Euskal Herrian lortu du osperik handiena. Sortu zenetik, gizonarekin lotuta egon da eta, hortaz, pilotalekuak gizonezkoen lekuak izan ohi dira beti. Hala eta guztiz ere, emakumeek ere hartu dute parte pilota jokoan aspaldidanik, eta, hain zuzen ere, erraketa jokoan espezializatu ziren eta lortu zituzten lorpen handienak.
·      
  •              María Unzuetak izan zen lehen emakume pilotaría (zesta-puntako espezialitatean), inoiz profesional izan ez bazen ere. Eibarren (Gipuzkoa)jaio zen, 1878an, eta, hamabost urte zituela, Bilboko eta Madrilgo pilotaleku profesionaletan saioak egiten zituen.

  • Lehenengo erraketista profesionalak. 1917an hamasei erraketistak osaturiko talde batek Madrilgo Cedaceros pilotalekuan aurkeztu zuen bere burua jendaurrean.
http://www.revistalideras.com/las-cinco-magnificas-las-pelotaris-que-cambiaron-la-historia-del-deporte-femenino/
http://mugalari.info/2015/03/08/8m-maria-unzueta-la-primera-mujer-que-jugo-cesta/


Ildefonso Anabitarte (1878-1937) zestalari ospetsu eta empresaburuari esker arraskaste haundia izan zuen jokuko aldaketa batzuk eginda (kantxako neurri aldaketa, pilotaren pisua…), gainera, bultzatu zuen erraketa jokoa Atlantikoz bestaldera. Erraketistek pilotajasotzaile eta pilota-saskiaren arduradun bezala hasten zuten jardunbidea.

http://nekanevado.blogspot.com.es/2015/03/cesta-punta-y-raquetistas-vascas.html


JANSKERA

  • ·    20ko eta 30eko hamarkadetan, bernaraino iristen ziren erraketisten gonak, eta galtzerdi zuriak eta xingola batez orkatilari loturiko txapinak zeramatzaten. Janzkera erraketistaren arabera aldatzen zen, ez baitzegoen janzkera ofizialik.


  • ·         40ko hamarkadan, Moscardó jenerala Euskadiko Pilota Federazio sortu berriran aldaketak egin zituen. Gonak orkatileraino eta alkandoren mahukak ukondoraino luzatzeko agindu zuen. Kirola egiteko deserosoa zen.


  • ·         50eko hamarkadan murrizketa horiek kendu egin ziren; garai hartan gonak belauneraino iristen ziren eta alkandora batzuk mahuka gabeak ziren. Popelina erabili ohi zen, oihal hori arina zenez, primeran egokitzen zelako kirol egiteko.


  • ·         70eko eta 80ko hamarkadetan, gonaren luzera moztuz joan zen, erraketisten mugimenduekin bat etortzeko.

http://deportes.elpais.com/deportes/2015/03/02/actualidad/1425312964_683644.html

http://deportes.elpais.com/deportes/2015/03/02/actualidad/1425312964_683644.html

http://deportes.elpais.com/deportes/2012/07/08/actualidad/1341762469_166895.html




BEHERAKADA
  • ·         40ko hamarkadan Euskal Pilotaren Espainiako Federazioa sortu zen (Moscardó jeneralaren zuzendaritzapean). Jeneralaren ustez, erraketa jokoan jokatzea ez zen egokia emakumearentzat eta jokoa erakusten zuten pilotalekuak ixteko agindua eman zuen. Agindu hark ezinegona eragin zuen eta, azkenean, pilotalekuak ez ixtea lortu zen, baina berriak zabaltzea eta federaziolizentzia berriak ematea debekatu egin zen.

    ·         Gil Moscardó ordezkatu zuen  eta José Antonio Elola Olaso Gorputz Hezkuntza eta Kirol Ministerioaren ardura hartu zuen. Murrizketak kendu egin ziren baina ez zen garaien goieneko aldia berreskuratzea lortu, zeren eta gizartea aldatu egin zen.
    http://librosmelior.org/historia/general-moscardo-sin-novedad-en-el-alcazar-b-gomez-oliveros-ref9916.html#.WDV7ZObhDIU

    SUSPERTZEA

    Euskal pilotalekuetan erraketa jokoa gutxitan jokatu bazen ere, Eibar, Tolosa edo Mutrikuko (Gipuzkoa) eskoletan biltzen zituzten jokalariak, arrakasta haundia lortu egin zuten.  

    ·         Eugenia Iriondo Astarloa (1901-1983), Eibarresa, izan zen lehen gailenetako bat.

    ·         La Bolche, erraketista ospetsuenetako bat izan zen. 1929an egin zuen debuta, Madrid pilotalekuan. “Boltxebikea balitz bezala jabetzen zen kantxaz…”, horregatik ezizenaren zergatia.

  • ·         Jokalaririk bikainena, María Antonia Uzcundu (1927-2008), Chiquita de Anoeta, izan zen.  Esku pilotan eta palan jokatu zuen, erraketa bat oparitu zioten arte.
    Erraketa jokoan jokatzeari ekin zion, eta hogeita zortzi urtez egon zen profesional bezala.
      
http://www.euskomedia.org/aunamendi/136926

  • ·         Agustina Otaola (Errenteria, Gipuzkoa,1931). Madrid pilotalekuan profesional bezala debuta egiteko federazio-lizentzia 1946an lortu zuen. “Irura” garai guztietako hiru erraketista bikainetako bat izan zen, “Chiquita de Anoeta” eta Agustina Otaola jokalariekin batera.
http://www.oficiostradicionales.net/es/deporte/raquetistas/mari_carmen.asp

http://herribizia.errenteria.eus/es/2015/07/24/homenaje-a-las-mujeres-raquetistas/




No hay comentarios:

Publicar un comentario